Digital Board Hack in Nepal. A Wake-Up Call for Security

ह्याकिङ: डिजिटल सुरक्षा र नेपालमा डिस्प्ले बोर्ड ह्याक भएको घटना

आजको डिजिटल युगमा, ह्याकिङ एक गम्भीर समस्या बन्दै गएको छ। नेपाल पनि यस समस्याबाट अछुतो छैन। तर ह्याकिङ भनेको के हो ?

ह्याकिङ भनेको कुनै पनि कम्प्युटर प्रणालीमा अनधिकृत रूपमा प्रवेश गरेर त्यहाँको डाटा चोर्ने, परिवर्तन गर्ने, वा प्रणालीमा अवरोध गर्ने कार्य हो।

हालसालै, नेपालका केही प्रमुख डिस्प्ले बोर्डहरू ह्याक भएको समाचारले डिजिटल सुरक्षाको महत्त्वलाई झन् बलियो बनाएको छ।

नेपालमा पछिल्ला केही दिनदेखि सार्वजनिक स्थानमा राखिएका डिजिटल बोर्ड ह्याक गर्ने घटना बढेका छन् । सरकारी कार्यालय र विभिन्न संस्थाले राखेका डिजिटल बोर्ड ह्याक भइरहेका छन् । सेवाग्राहीलाई सूचना दिन यस्ता बोर्ड कार्यालयमा राख्छन् । तर, ह्याकरहरूले चर्चा पाउन र सम्बन्धित संस्थालाई बदनाम गर्ने नियतले डिजिटल बोर्ड नियन्त्रणमा लिने गरेका छन् । ह्याकरहरूले यस्ता बोर्डहरूमा अश्लील र आपत्तिजनक सामग्री प्रशारण गरेका थिए।

हालै पनि सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी कार्यालयको गेटमा, कपिलवस्तु नगरपालिका, बुटवल उपमहानगरपालिका योगीकुटी चोक लगायत काठमांडै उपत्यका का विभिन्न ठाउमा रहेका डिजिटल बोर्ड ह्याक भएका थिए ।

डिजिटल डिस्प्ले बोर्डहरूमा ह्याकरहरूले अवैध रूपमा पहुँच पाएर अश्लील भिडियोहरू र आपत्तिजनक सामग्री प्रदर्शन गरे। यो घटना केहि समयमै भाइरल भयो र साइबर सुरक्षाका सम्बन्धमा गम्भीर प्रश्नहरू उठिरहेका छन्।

सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी कार्यालयको गेटमा, कपिलवस्तु नगरपालिका, बुटवल उपमहानगरपालिका योगीकुटी चोक लगायत काठमांडै उपत्यका का विभिन्न डिजिटल बोर्ड ह्याक भएको थिए ।

पुस २९ गते सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी कार्यालयको मुल प्रवेशद्वारमै राखिएको डिजिटल बोर्ड ह्याक भएको थियो । उक्त बोर्डमा आपत्तिजनक शब्द लेखिएको थियो । त्यस्तै केही दिनअघि महानगरीय प्रहरी वृत्त ललितपुरको डिजिटल बोर्ड ह्याक गरी त्यसमा पनि प्रेम प्रस्ताव दर्शाउने शब्दहरू राखिएको थियो ।

त्यसअघि २१ पुसमा कपिलवस्तु नगरपालिका नयाँटोलको मुख्य चोकमा राखिएको बोर्ड ह्याक गरी त्यसरी नै प्रेम प्रस्ताव राखिएको थियो । गत कात्तिकमा बुटवल उपमहानगरपालिका योगीकुटी चोकमा राखिएको डिजिटल बोर्ड ह्याक गरी अश्लील शब्द राखिएको थियो ।

सामाजिक सञ्जाल भाइरल भएका केही घटना मात्र हुन् । कुनै न कुनै ठाउँमा यस्ता डिजिटल बोर्ड ह्याक भइरहेका छन् र यस घटनाले देशभित्र र बाहिर नेपालको साइबर सुरक्षामा रहेको कमजोरीलाई उजागर गरेका छन्। सम्बन्धित कार्यालयको सामान्य बेवास्ताले बोर्ड ह्याक हुने गरेको देखिएको छ । सरकारी कार्यालयमा त यस्तो हुदो रहेछ भनेर सर्वसाधारणहरूमा डर फैलिएको छ र डिजिटल प्लेटफर्महरूप्रति विश्वास घटिरहेका छन त्यही भएर

ह्याकिङ जस्ता घटनाहरूबाट जोगिनका लागि विभिन्न डिजिटल सुरक्षा उपायहरू अप्नाउनु पर्छ जस्तै

• बलियो र सुरक्षित पासवर्डको प्रयोग गर्नु आवश्यक छ। password should not be exchanged and access should not be given to others rather than authorized person
• द्वि-चरणीय प्रमाणीकरण (Two-Factor Authentication): अनलाइन खाताहरूमा अतिरिक्त सुरक्षा थप्न यो विधि प्रयोग गर्नु पर्छ।
• नियमित सफ्टवेयर अपडेट: सफ्टवेयरहरू नियमित रूपमा अपडेट गर्नाले नयाँ सुरक्षा प्वालहरू बन्द गर्न सकिन्छ।
• साइबर सुरक्षा तालिम: कर्मचारीहरूलाई साइबर सुरक्षा सम्बन्धी तालिम दिनु पर्छ।
• फायरवालको प्रयोग: इन्टरनेट कनेक्शनलाई सुरक्षित गर्न फायरवालको प्रयोग गर्नु अत्यावश्यक छ।
• एंटीभाइरस सफ्टवेयर: एंटीभाइरस सफ्टवेयरको प्रयोग गरेर प्रणालीलाई भाइरस र मालवेयरबाट सुरक्षित राख्न सकिन्छ।
• नियमित ब्याकअप: महत्वपूर्ण डाटाको नियमित रूपमा ब्याकअप राख्नु जरुरी छ ताकि कुनै आकस्मिक अवस्थामा डाटा पुनःप्राप्त गर्न सकियोस्।

नेपालमा डिस्प्ले बोर्ड ह्याक भएको घटना साइबर सुरक्षामा सुधारको आवश्यकता दर्शाउँछ। प्रत्येक व्यक्ति र संस्थाले आफ्नो डिजिटल प्रणाली सुरक्षित राख्न विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ।

तर, चुनौतीहरूलाई अवसरका रूपमा लिँदै, हामीले साइबर सुरक्षा प्रविधिहरूलाई अझ सुदृढ गर्न सक्छौं। यसले हामीलाई केवल यस्ता समस्याहरूबाट जोगाउने मात्र होइन, हाम्रो डिजिटल पूर्वाधारलाई विश्वसनीय र स्थिर बनाउने मार्गमा पनि अघि बढाउँछ। डिजिटल युगमा, प्रत्येक व्यक्तिले आफ्नो डिजिटल सम्पत्ति सुरक्षित राख्न सचेत रहनु अत्यन्तै आवश्यक छ। अबको समय हो, जब हामी सबैले मिलेर साइबर सुरक्षामा एक बलियो पाइलो चालनुपर्छ। यसमार्फत, भविष्यमा हाम्रा डिजिटल बोर्डहरू मात्र होइन, सम्पूर्ण डिजिटल परिसूचना सुरक्षित रहन सक्छ।